بررسی و تحلیل محتوای جنگ، جهاد و پرورش نظامی در قرآن با تأکید بر مقایسه با ادیان الهی «یهودیت، مسیحیت و زردشت

در این مقاله نگرش قرآن به پدیدۀ جنگ و جهاد و تبیین شاخص‌ها و کارکردهای پرورش نظامی مجاهدان با نگاهی تطبیقی به ادیان الهی «یهودیت، مسیحیت و زردشت» مورد واکاوی و بررسی قرارگرفته است. پرسش اصلی این است که با توجه به الهی و غیرتحریفی بودن خاستگاه دانش‌های قرآنی، به ‌ویژه در مقایسه با ادیان الهی مزبور، رویکردِ واقعی کمی و کیفی قرآن به جنگ و جهاد چیست و در قرآن بر چه شاخص‌ها و کارکردهایی در پرورش نظامیان و مجاهدان تأکید شده است که می‌تواند نگرش‌های نادرست به رویکرد اسلامی و قرآنی نسبت به جنگ را تبیین نماید؟ روش این پژوهش، کتابخانه‌ای و اسنادی است. نوع پژوهش به لحاظ ماهیت و روش، توصیفی است که بر اساس رویکرد روش‌شناسیِ ترکیبی(کیفی ‌ـکمیِ) جامعه‌شناسی و مفسرین قرآن کریم انجام شده است. جامعۀ آماری شامل کتب مقدس ادیان الهی مورد بررسی است. گردآوری داده‌ها براساس تحلیل محتوا و مقوله‌بندی مفاهیم و محاسبات آماری کمّی صورت گرفته است. هدف اصلی، ارائه تصویر و تفسیری واقع‎بینانه از آموزه‌های مرتبط با جنگ و جهاد در قرآن است تا بتواند به زدودن چهره خشن و جنگ طلب از اسلام کمک کند. مهمترین نتیجه پژوهش این است که قرآن دربارۀ جنگ، تصویری جامع، واقع‌بینانه، صلح‌آمیز و تعالی‌بخش ارائه می‌دهد و در اصول ساختاری و کارکردهای قرآنیِ جنگ، عزت، اقتدار، تعالی و تکامل روحانی و معنوی انسان بر اساس آموزه‌های الهی ملحوظ شده است. این دیدگاه نسبت به جنگ به تربیت مجاهدانی می‌انجامد که با انگیزه‌های الهی و هدف گسترش ارزش‌های الهی به دور از خشونتِ غیرانسانی به جهاد می‌پردازند. از دیگر نتایج آن است که نشان می‌دهد در قرآن در مقایسه با سایر ادیان الهی- از جهت کمّی و کیفی- گزاره‌های کمتری به جنگ و مفاهیم متناظر با آن اختصاص یافته است؛ داده‌های آماری بیانگر این واقعیت است که حجم آموزه‌های کتب الهی ادیان مورد نظر دربارۀ جنگ در مقایسه با قرآن (4/12 برابر) بیشتر می‌باشد.